mua yến sào khánh hòa ở đâu tốt: 2018

Thứ Bảy, 1 tháng 9, 2018

Quản lí yến hiện nay và Thanh làm tổ dùng bê tông hay gỗ?

Thông tin trên được đưa ra tại hội thảo “Góp ý kiến dự thảo thông tư quy định tạm thời về điều kiện nuôi chim yến” tổ chức tại TP.HCM ngày 21-5. Tuy nhiên, quan điểm kiểm soát nuôi yến như quản lý gà công nghiệp đã không nhận được sự đồng tình của nhiều doanh nghiệp.

Đưa yến vào quy hoạch đúng

Theo thông tư quy định tạm thời về điều kiện nuôi chim yến sắp được ban hành, muốn làm nhà nuôi yến phải khai báo với UBND xã, phường. Nhà xây để dẫn dụ chim yến phải đảm bảo các tiêu chuẩn về an toàn và được xây dựng trong vùng quy hoạch nuôi chim yến hoặc được sự chấp thuận của UBND tỉnh. Ngoài ra, các chủ nhà yến và cơ sở chế biến yến sào phải đảm bảo các tiêu chuẩn về vệ sinh thú y, môi trường và vệ sinh an toàn thực phẩm. Theo Cục Chăn nuôi, hiện có khoảng 700 cơ sở nuôi chim yến với trên 1.500 nhà yến ở nhiều tỉnh thành trong cả nước, trong đó tập trung nhiều nhất từ Khánh Hòa vào phía Nam. Mỗi năm các nhà yến này cho sản lượng 10 tấn yến sào các loại. Tuy nhiên, ông Nguyễn Hoàng Tuấn, tổng giám đốc Công ty yến sào Cần Giờ Anpha, đưa ra một con số cao hơn nhiều, đó là cả nước hiện có tới 5.000-6.000 căn nhà yến.

Dù con số khác nhau nhưng cả cơ quan chức năng và doanh nghiệp đều thống nhất rằng gần như toàn bộ các căn nhà dẫn dụ yến hiện có đều xây dựng không có giấy phép, không quy hoạch. “Ngoại trừ 10 căn nhà yến ở Cần Giờ có giấy phép theo chương trình nuôi thí điểm của TP.HCM, tất cả nhà yến còn lại đều xây dựng tự phát không theo một quy hoạch nào” - ông Tuấn nói. Đặc biệt, đa số nhà yến được xây dựng ở các khu đô thị, nơi tập trung mật độ dân số cao, tác động tiêu cực đến môi trường sống của cộng đồng và tiềm ẩn nguy cơ lây lan dịch bệnh cao. Ông Trần Quang Củi, phó giám đốc Sở NN&PTNT Kiên Giang, cho biết đến thời điểm này Kiên Giang có 11/15 huyện thị, thành phố với 159 cơ sở nuôi yến, trong đó riêng thành phố Rạch Giá có 95 cơ sở.

Tương tự, ở Ninh Thuận hiện có 77 cơ sở nuôi yến thì thành phố Phan Rang - Tháp Chàm có gần 60 cơ sở. Theo đánh giá của cơ quan chức năng, nhà yến xây mới ngày một nhiều nhưng hiệu quả đầu tư thì không cao như mong đợi. “Rất nhiều nhà yến xây dựng xong đã lâu nhưng đến nay không có yến về” - bà Đặng Phạm Minh Loan, tổng giám đốc Công ty CP Yến Việt (Ninh Thuận), nói. Chẳng hạn tại Cần Giờ, nơi tập trung khoảng 200 nhà yến, dù mỗi nhà yến đầu tư hàng tỉ đồng nhưng đến nay tỉ lệ nhà có chim yến chỉ chiếm trên 50%.

Trong khi đó tại Phan Rang-Tháp Chàm chỉ có 27/59 cơ sở nuôi có chim yến trú ngụ Ông Nguyễn Xuân Dương, cục phó Cục Chăn nuôi, cho rằng việc xây dựng nhà yến theo phong trào đã khiến nhiều nhà đầu tư có nguy cơ mất trắng khi nhà xây xong nhưng yến không về. Cùng với việc lần đầu tiên tại VN (và trên thế giới) phát hiện dịch bệnh cúm gia cầm trên chim yến hồi tháng 4, đã đến lúc cần đưa nghề nuôi chim yến vào ngành kinh doanh có điều kiện.

Khó quản lý chim trời như gà công nghiệp

Theo các doanh nghiệp xuất khẩu yến sào, hiện việc buôn bán yến sào giữa các quốc gia ngày càng trở nên khó khăn do các quy định chặt chẽ về thú y và nguồn gốc sản phẩm. Do đó, VN cũng phải thay đổi cách quản lý theo hướng chuyên nghiệp hóa để đáp ứng các yêu cầu của nhà nhập khẩu. Ông Nguyễn Hoàng Tuấn cho rằng yến sào là sản phẩm cao cấp mà con người dùng trực tiếp, do đó cần phải quản lý chặt chẽ chứ không thể phát triển tự phát như thời gian qua. “Thông tin dịch cúm gia cầm trên yến thời gian qua đã ảnh hưởng đến tình hình kinh doanh của các doanh nghiệp trong nước cũng như giá yến sào xuất khẩu.

Để lấy lại lòng tin của người tiêu dùng, Nhà nước cần có những quy định nghiêm ngặt về quy trình nuôi, quy trình chế biến yến sào trước khi đưa ra thị trường” - ông Tuấn nói. Các doanh nghiệp khác cũng cho biết họ hoàn toàn đồng ý đưa nghề nuôi chim yến thành ngành có điều kiện nhưng không nhất trí quan điểm phải xây dựng nhà yến trong khu quy hoạch. “Chim yến là loài tự nhiên hoang dã chứ không như con gà công nghiệp, cơ sở nào để Bộ NN&PTNT cũng như các địa phương biết chúng sẽ ở đâu mà lập quy hoạch. Nếu cứ làm theo chủ quan thì nhà đầu tư sẽ chịu rủi ro khi xây dựng xong nhưng không có chim về ở” - một nhà đầu tư nuôi yến tại Long An cho biết.

Đồng quan điểm này, bà Đặng Phạm Minh Loan cho rằng yến là loài chim hoang dã có tập tính khác biệt với các vật nuôi đã thuần hóa. Chúng ở nơi nào chúng thích chứ không theo ý muốn của con người dù có áp dụng những biện pháp dẫn dụ nào đi chăng nữa. Theo tập tính “ham vui”, tại một khu vực nhất định, nhà yến nào càng có nhiều yến ở thì càng có cơ hội thu hút được nhiều chim yến hơn nữa. Do đó, cơ hội cho những nhà yến xây sau trong cùng khu vực là không nhiều. “Việc bắt buộc các nhà đầu tư phải xây dựng nhà dẫn dụ yến trong một khu vực nhất định là không hợp lý” - bà Loan nói. Theo ông Nguyễn Thanh Sơn - viện trưởng Viện Chăn nuôi, các nhà quản lý đang cố gắng kiểm soát một loài vật khi chưa có hiểu biết đầy đủ về nó. “Hiện VN chưa có một nghiên cứu đầy đủ về các chủng loại chim yến, tập tính, phân bố, khả năng lây truyền dịch bệnh...

Do đó, nếu cứ áp dụng việc quy hoạch nuôi yến là rất khó” - ông Sơn nói. Theo ông Sơn, Malaysia không quy định điều kiện nuôi nhưng lại quy định rất chặt chẽ việc chế biến sản phẩm yến sào. Do đó, VN chỉ nên quy định những vùng nào cấm nuôi yến như vùng đô thị có mật độ dân cư đông, trường học, bệnh viện..., còn lại là vùng được nuôi sẽ khả thi hơn. Ở Indonesia, trước năm 1996, thời kỳ đầu của ngành nuôi chim yến, ván Teak (Giả Tị) được chọn dùng vì nhiều nhà chim yến tự nhiên vào ở là dùng ván Teak làm rui kèo cột, đòn tay.., chim yến làm tổ trên các tấm ván này. Ván giả tị có đặc điểm tốt cho chim yến làm tổ là thớ gỗ lớn, xốp nhẹ, hút nước nhanh, còn ván căm xe, gỏ, trắc …dùng không hiệu quả vì thớ gỗ nhỏ, cứng nặng, hút nước chậm ít .. và đắt tiền.

Các nhà khoa học và chủ nhà yến đã khảo sát và kết luận chim yến thích gắn tổ lên trên các tấm ván vì chim dể bám hơn trên tường gạch đá. Nhà yến có nhiều tấm ván thì chim gắn nhiều tổ, nhà chỉ có vài tấm ván thì có tổ ít. Khi chim treo mình làm nền tổ, nước bọt phun ra ván hút nước tốt hấp thu khô nhanh nên chim làm nền tổ xong nhanh, chim không bị mệt mỏi vì chân và cơ bắp không phải hoạt động nhiều khi chim treo mình làm tổ. Nền tổ làm nhanh thì tổ được xong sớm. Nền tổ dày cứng sẽ giữ tổ, trứng và chim non được chắc chắn. Ván giả tị không mùi, không có vị đắng và ít bị mạt gỗ xâm hại, khi đóng chắc chắn không lung lay, đây là một yếu tố quan trọng để chim yến đeo bám lên ván ở lại nhà yến.

Lý do có ván SWO-2

Từ năm 1996, ở Indonesia, Chính phủ và các ngành hửu quan bắt đầu quan tâm đến nghề nuôi chim yến vì giá trị hửu ích của yến sào đem lại nguồn thu ngoại tệ lớn nên đã tổ chức nhiều hội nghị bàn về kế hoạch phát triển nghề nuôi chim yến. Số lượng nhà yến xây dựng bùng phát rất nhanh, tìm ván giả tị để đóng cho chim yến làm tổ trở nên khó khăn do khan hiếm và giá cao, các nhà khoa học kỹ thuật đã nghiên cứu tìm loại ván thay thế dùng cho chim yến làm tổ

. Ván dùng cho chim yến làm tổ được gọi là SWO-2 chử viết tắt của Swiftlet Wood Owen-2, ván chim yến làm tổ được sấy 2 lần. SWO-2 là qui trình để sản xuất ván cho chim yến làm tổ và gọi quen là ván SWO-2. Các nhà nuôi chim yến ở Indonesia sử dụng ván này thành công, số lượng nhà nuôi chim yến phát triển cực nhanh, đến năm 2006 là 160.000 nhà và đến năm 2012 trên 200.000 nhà. Ván SWO-2 được làm từ các loại gỗ tạp rẻ tiền, không có vị đắng, không mùi, không cứng, thớ gỗ không dày, sấy khô không bị công vênh và diệt hết côn trùng, nấm mốc có trên ván. Ván nhẹ dễ gắn lên trần, dễ cưa cắt, đóng vửng chắc, ít bị ảnh hưởng thời tiết môi trường và thời gian sử dụng trên 20 năm.

Lý do ván phải sấy 2 lần là do ván có thớ gổ lớn thô, để tránh công vênh, phải thực hiện hai lần sấy, sấy lần đầu chỉ cần đạt độ ẩm nhỏ hơn 20% là lấy ra hồi ẩm và có thể cho xử lý ngâm tẩm phòng ngừa mối mọt, nấm mốc rồi cho sấy lần thứ hai đạt độ ẩm nhỏ hơn 10%, sau khi hồi ẩm, ẩm độ của ván 9-10%. Ván không bào để thô nguyên vết cưa cho chim bám làm tổ dể. Từ sau năm 2011, ván SWO-2 với lý do sợ những dâm của thớ gỗ đâm vào thân chim yến khi treo mình ngủ, ván được bào hai mặt và làm thêm các rảnh cạn 0,7-1 mm, rộng hơn 1mm, mỗi rảnh cách nhau 1-1,2 cm để cho chim dể treo thân ngủ và làm nền tổ dể dàng hơn. Ván SWO-2 có 2 qui cách dày 2 cm, rộng 15 cm và dày 2 cm, rộng 20 cm. Ở Indinesia và Malaysia các nhà yến vẩn thích dùng ván rộng 15 cm. Ở Việt Nam, Thái Lan và Campuchia, các nhà yến dùng cả 2 loại rộng 15 cm và 20 cm

Các vật liệu khác dùng làm chổ cho chim yến làm tổ

Trong thời gian từ sau năm 1996 đến nay, có nhiều nhà yến ở Indonesia và sau này là ở Malaysia, sử dụng đá, đá chẻ, tấm cement, ván nhựa giả gắn lên trần và tường làm chổ cho chim yến làm tổ rất nhiều. Trong nhà yến có môi trường phù hợp ổn định thì chim yến đến sống, đến thời kỳ sinh sản chim làm tổ trên những vật liệu có trong nhà yến. Các nhà khoa học kỹ thuật và chủ nhà yến đã theo dỏi thống kê và kết luận hiệu suất chim đến ở và làm tổ trong những nhà yến không dùng ván thì thấp hơn là nhà yến dùng ván cho chim làm tổ nhưng chủ nhà yến được giảm thiểu chi phí mua ván và không phải phập phòng lo lắng rủi ro bị nấm mốc xâm hại chim bỏ đi. Khuyết điểm của tấm cement cho chim yến làm tổ mới được nêu ra và hiện nay là lý do ngăn cản kéo dài không cho yến sào Malaysia tái xuất vào lại thị trường Trung Quốc. Sau những tai tiếng yến sào Malaysia giả yến huyết thì yến sào Malaysia có hàm lượng Nitrite cao, có hàm lượng các chất phụ gia trong cement .. không tốt cho sức khỏe người tiêu dùng.

Để có thể tái xuất yến sào vào lại thị trường Trung Quốc, năm 2012, Bộ Nông Nghiệp Malaysia phải cho phân loại 60.000 nhà yến và chỉ cấp giấy chứng nhận cho những nhà yến sử dụng ván có tổ đạt tiêu chuẩn xuất khẩu. Các nhà yến sử dụng tấm cement là không đạt yêu cầu vì cho rằng các chất phụ gia trong cement có hại cho người tiêu dùng tổ yến. Giữa năm 2012, Hiệp hội nuôi yến ở Malaysia đã tổ chức hội thảo tìm những biện pháp để sớm tái xuất yến sào vào thị trường Trung Quốc. Hội thảo có vài ngàn chủ nhà yến ở cả nước Malaysia tham dự nhưng đến nay, yến sào Malaysia vẩn chưa tái nhập vào thị trường Trung Quốc.

Các loại ván dùng chế biến xử lý theo tiêu chuẩn SWO-2 cho chim yến làm tổ.

Ở Thái Lan và Campuchia, dùng các loại gổ tạp nhẹ, không mùi, không vị đắng là trâm vàng, giẻ đỏ, sến, chò xót, dừa, thốt nốt, long mức, gáo nước….làm ván cho chim làm tổ. Ở Việt Nam thì dùng ván thông trắng Pinus amamiana, bạch tùng Podocarpus imbricatus, xoan nhà Melia azedarach, dái ngựa Swietenia mahagoni, sọ khỉ, tràm lai, dừa, trâm vàng, giẻ đỏ, chò xót, lòng mức, cây sến, gáo nước, mít nài, bằng lăng, sao …làm ván cho chim làm tổ Như vậy, các loại ván tạp rẻ tiền không có vị đắng, không mùi, không phân biệt nhẹ hay nặng đều có thể dùng xử lý theo qui trình SWO-2 thành ván cho chim yến làm tổ.

Theo khảo sát của chúng tôi trên 200 nhà yến ở nhiều tỉnh thành trên cả nước Việt Nam, ở Kampot, Sihanook Ville (Campuchia) Palem Chonburi Thái Lan thì sức hấp dẩn của mỗi loại ván với thời gian chim làm tổ không khác nhau như các nhà kỹ thuật ở Indonesia, Malaysia trước đây phát biểu. Chim yến vào ở trong nhà yến nhiều hay ít tùy thuộc vào vùng hoạt động của chim và môi trường của nhà yến, còn thời gian chim yến làm tổ hoàn toàn tùy thuộc vào thời kỳ sinh sản của chim.

Các nhà máy chế biến gổ ở Việt Nam dùng hóa chất vô cơ ngâm diệt mối mọt, nấm mốc có sử dụng được trong nhà yến được không ?

Năm 2012, gỗ và các sản phẩm từ gổ của Việt Nam đã xuất khẩu 4,9 tỷ USD vào các thị trường có rào cản kỹ thuật cao như các nước Bắc Mỹ, EU, Nhật và Hàn Quốc. Các sản phẩm này được sản xuất ở các nhà máy chế biến gỗ với qui trình công nghệ cao ngâm tẩm sấy chế biến gổ tạp thành gỗ dân dụng xuất khẩu không bị mối mọt, nấm mốc xâm hại. Hóa chất ngâm tẩm có nguồn gốc vô cơ là CuSO4 50%+ K2Cr 2O7 50% hay Chlorothalonil 50% + Carbendazim 10% (họat chất được phép sử dụng thay thế PCP, NaPCP trong phòng trừ nấm mốc hại gỗ), Mocide hay Kabor ( hổn hợp Boron và Insectide) chuyên trị mối mọt gổ.

Ván tẩm những hóa chất này hoàn toàn không độc nên con người sử dụng và không có dư lưu vị đắng và mùi lạ thì chim yến vẩn làm tổ tốt. Thực tế về tính bền sử dụng của các hóa chất này chỉ duy trì 6-12 tháng, hàm lượng giảm dần và không còn nửa, khi sử dụng nếu ván này bị buộc ở trong môi trường thuận lợi cho nấm mốc hay mối mọt từ bên ngoài tấn công vào thì ván không còn khả năng chống đở vẩn bị nấm mốc, mối mọt tấn công khi nhà yến bị vận hành sai.

Cách nuôi chim yến trong nhà để lấy tổ và Phương pháp thu hoạch tổ yến có hiệu quả nhất

Ngày nay, mô hình nuôi Yến tại nhà không còn xa lạ nữa và đặc biệt đã rất thành công tại những tỉnh miền Trung và khu vực Đông Nam Bộ. Thế nhưng, đa phần những người nuôi Yến hiện nay ít nắm bắt được hết những kỹ thuật nuôi Yến một cách rõ ràng, đa số chỉ là những kỹ thuật "chắp vá" được, do đó những dịch vụ tư vấn nuôi yến là rất cần thiết.

1. Thiết kế xây dựng nhà nuôi yến

Với việc thiết kế nhà nuôi Yến, chúng ta không cần phải bỏ ra số tiền đầu tư lớn mới mang lại căn nhà chắc chắn, mà sự lựa chọn thông minh chính là tìm cách sao cho chi phí đầu tư thấp nhưng mang lại hiệu quả tối đa, đó mới là xây dựng việc nuôi yến bước đầu thành công. Các kiểu mẫu nhà nuôi yến hiện nay rất đa dạng như nhà ở cải tạo thành nhà yến, nhà trệt, nhà cấp 4, nhà cao tầng, xây tường 20cm, tường 10cm, đổ bê tông vĩnh cữu, lợp mái tôn chống nóng,...

Tùy từng người có điều kiện kinh tế từng gia đình, từng vùng miền, từng điều kiện khí hậu mà ta có thể xây dựng những nhà yến khác nhau để phù hợp với túi tiền của mình và đảm bảo được đầy đủ các yếu tố kỹ thuật như nhiệt độ , âm thanh, ánh sáng, độ ẩm..... Đây là điều kiện tiên quyết quyết định việc nuôi yến có thành công hay không, vì vậy, nếu xây dựng một nhà nuôi yến trong nhà đúng kỹ thuật thì chắc chắn sẽ thành công và ngược lại. Do đó trước khi bắt tay vào việc xây dựng bạn cần được các chuyên gia tư vấn nuôi yến tư vấn 1 cách cụ thể, chi tiết dựa trên điều kiện cụ thể của mình.

2. Nghiên cứu về tập tính của loài chim Yến

Vì sao phải làm công việc này? Các chuyên gia tư vấn về cách nuôi Yến khuyên rằng, mỗi loài chim có mỗi đặc tính khác nhau, nhưng đây là một loài chim khó tính. Mặc dù bạn đã có sẵn một mô hình nuôi chim thành công, nhưng nếu bạn không tìm hiểu liên tục về đặc tính của nó thay đổi theo từng mùa, cũng dẫn đến nhiều rủi ro trong việc thu hút loài chim này về nhà Yến của bạn. Ở nước ta hiện nay có một số loài chim Yến khác nhau tiêu biểu như: Yến cỏ Việt Nam (có sải cánh to 14-16cm), Yến cỏ cây dừa (Đuôi nhọn sẻ đôi, thường đậu cây dừa), hay Yến hàng và Yến tổ trắng,....mỗi loài có mỗi đặc tính khác nhau như Yến tổ trắng thường khởi động trước khi kiếm ăn vào buổi sáng, thích chỗ tối, thích độ ẩm cao, thích chơi đùa với nước,....

Đây chỉ là một vài nét tiêu biểu của một vài loài chim Yến, nên nhiệm vụ của bạn bây giờ là phải tìm hiểu hết nhiều đặc tính của nhiều loài chim yến càng tốt, ghi chép lại và tìm ra cho mình một phương pháp hữu hiệu để kết hợp chúng lại hiệu quả trong một nhà yến.

3. Điều kiện môi trường nhà Yến ra sao ?

Môi trường xung quanh nhà nuôi yến nên theo tỷ lệ như sau: 50% cây bụi, đồng lúa, 30% cây cao, và 20% mặt nước. Bởi tỷ lệ này sẽ giúp nhà Yến của bạn mang một phong thái thiên nhiên và đúng với sở thích của nhiều loài chim Yến, giúp thu hút chúng về ngôi nhà của bạn sinh sống. Lỗ ra vào của chim Yến quyết định khá lớn lượng chim Yến vào nhà, đó là những lỗ như lỗ trên chuồng cu và lỗ ngang. Việc mở lỗ ra vào phải đúng hướng đây là điều quyết định thành công của căn nhà nuôi chim Yến. Lỗ ra vào có thể lớn (80x40cm) trong quá trình dụ chim ban đầu và thu nhỏ lại (50x20cm) sau khi chim vào nhà ở và nên nhớ rằng nên làm ống chắn sáng tại lỗ. Tường nhà nuôi Yến có thể làm bằng gỗ, ván cách nhiệt hoặc là gạch lỗ xây 2 lớp.

Trần nhà có thể dùng ván gỗ, bê tông tổng hợp hoặc bê tông dùng đổ mê trong xây dựng đều được cả. Về mái nhà nuôi Yến nên thiết kế một độ nghiêng thích hợp vì điều kiện này có thể ảnh hưởng đến độ nóng của nhà nuôi. Bạn có thể dùng tôn, ngói, bê tông để làm mái nhưng đừng nên đổ nước lên mái nhà vì như thế độ ẩm trong nhà Yến sẽ không ổn định. Nuôi yến trong nhà là một nghề không chỉ đòi hỏi người nuôi yến phải có nghệ thuật mà việc áp dụng những kỹ thuật công nghệ là hết sức cần thiết. Người nuôi chim cần vạch ra chương trình thu hoạch lý tưởng và phù hợp. Phương pháp và chương trình thu hoạch lý tưởng đó phải tính toán đến một số điều sau đây:

* Tổng lợi nhuận của mùa vụ tính trong cả 1 năm. Không gây hại hoặc làm kém đi mùa thu hoạch tới.

* Tạo cơ hội và điều kiện đầy đủ nhất để chim yến phát triển và quần đàn không giảm sút. Làm sao tăng thêm nhiều thế hệ và cho chim tự ấp nở nhiều hơn khi thấy quần đàn chim yến bị giảm.

* Phải tính toán đến mối quan hệ mùa khô ráo và mùa mưa vì chim con nở ra phải vào lúc thức ăn thiên nhiên phong phú, có sẵn. Điều này hết sức quan trọng để chim yến sinh sống. Trên cơ sở đánh giá 1 cách tổng hợp về các phương pháp thu hoạch, mùa vụ tự nhiên, điều kiện môi trường, chất lượng tổ yến… có thể gợi ý 1 phương pháp thu hoạch lý tưởng như dưới đây:

Thu hoạch lần đầu theo phương pháp để cho chim tự ấp nở.

Thu hoạch tổ yến thích hợp khi chim đã làm tổ gần xong, nhưng chưa đẻ trứng. Tốt nhất là thực hiện khoảng 10 ngày trước khi đáng giá được là chim yến sẽ đẻ trứng, như vậy đủ cơ hội và thời gian để chim làm tổ lại 1 cách nhanh chóng. Nếu thời gian lấy trứng sát vào ngày chim đẻ trứng thì chim sẽ cảm thấy lo lắng. Nhìn chung với phương pháp này hình dáng tổ kém hoàn chỉnh và mỏng.

Thu hoạch lần 2 theo phương pháp cưỡng đoạt.

Nghĩa là chờ cho chim đẻ xong 2 quả trứng nhưng chưa ấp. Không nên thực hiện phương pháp loại bỏ trứng trong khi trong tổ mới có 1 quả trứng, điều này có thể làm cho chim yến kinh hãi và có thể sẽ bỏ đi nơi khác. Với phương pháp này, trứng loại ra có thể sử dụng để tăng quần đàn chim bằng cách ký gởi trứng của nó vào tổ chim yến bụng trắng để chim này ấp hộ, hoặc bán cho những người yêu cầu hoặc ấp nở nhân tạo.

Để việc thu hoạch trứng 1 cách hiệu quả, ta cần sử dụng dụng cụ kiểm tra (gương soi có cần dài). Với dụng cụ này không cần chạm vào trứng vẫn đếm được số lượng trứng có trong mỗi tổ. Chất lượng của mùa thu hoạch này khá tốt, hình dáng tổ hoàn chỉnh và dày.

Thu hoạch lần 3 với phương pháp bỏ trứng lấy tổ

Tổ chim đã có 2 trứng nhưng chưa nở. Trứng sẽ bị loại bỏ hoặc đem sử dụng với mục đích khác. Chất lượng và tai tổ tốt hơn so với lần thu hoạch đầu và thứ 2 và hình dáng tổ khá hoàn chỉnh.

Thu hoạch lần 4 với phương pháp cho chim tự ấp nở trứng .

Xảy ra sau khi chim con có thể tự bay đi kiếm mồi, vào lúc chim con được khoảng 45 ngày tuổi. Với cách thu hoạch muộn này chất lượng tổ yến kém, hình dạng bắt đầu hư hỏng, nhiều chất bẩn, lông, vỏ trứng và các thứ khác. Phương pháp thu hoạch này thích hợp vào đầu mùa mưa, mùa có sẵn thức ăn thiên nhiên, cung cấp đầy đủ cho chim con lớn lên bình thường. Điều này có lợi cho phát triển quần đàn yến. Ngưởi nuôi chim cần bố trí cho mình một kế hoạch khai thác thu hoạch tổ yến phù hợp với đặc trưng về khí hậu và sinh học chim của từng vùng thì mới có thể vừa nhận được sản lượng cao chất lượng tốt mà quần đàn yến lại phát triển.

Khi vào thu hoạch tổ chim cần chú ý :

Thanh làm tổ dùng bê tông hay gỗ và công dụng của yến sào trong việc làm đẹp thế nào ?

Ở Indonesia, trước năm 1996, thời kỳ đầu của ngành nuôi chim yến, ván Teak (Giả Tị) được chọn dùng vì nhiều nhà chim yến tự nhiên vào ở là dùng ván Teak làm rui kèo cột, đòn tay.., chim yến làm tổ trên các tấm ván này. Ván giả tị có đặc điểm tốt cho chim yến làm tổ là thớ gỗ lớn, xốp nhẹ, hút nước nhanh, còn ván căm xe, gỏ, trắc …dùng không hiệu quả vì thớ gỗ nhỏ, cứng nặng, hút nước chậm ít .. và đắt tiền.

Các nhà khoa học và chủ nhà yến đã khảo sát và kết luận chim yến thích gắn tổ lên trên các tấm ván vì chim dể bám hơn trên tường gạch đá. Nhà yến có nhiều tấm ván thì chim gắn nhiều tổ, nhà chỉ có vài tấm ván thì có tổ ít. Khi chim treo mình làm nền tổ, nước bọt phun ra ván hút nước tốt hấp thu khô nhanh nên chim làm nền tổ xong nhanh, chim không bị mệt mỏi vì chân và cơ bắp không phải hoạt động nhiều khi chim treo mình làm tổ.

Nền tổ làm nhanh thì tổ được xong sớm. Nền tổ dày cứng sẽ giữ tổ, trứng và chim non được chắc chắn. Ván giả tị không mùi, không có vị đắng và ít bị mạt gỗ xâm hại, khi đóng chắc chắn không lung lay, đây là một yếu tố quan trọng để chim yến đeo bám lên ván ở lại nhà yến.

Lý do có ván SWO-2

Từ năm 1996, ở Indonesia, Chính phủ và các ngành hửu quan bắt đầu quan tâm đến nghề nuôi chim yến vì giá trị hửu ích của yến sào đem lại nguồn thu ngoại tệ lớn nên đã tổ chức nhiều hội nghị bàn về kế hoạch phát triển nghề nuôi chim yến. Số lượng nhà yến xây dựng bùng phát rất nhanh, tìm ván giả tị để đóng cho chim yến làm tổ trở nên khó khăn do khan hiếm và giá cao, các nhà khoa học kỹ thuật đã nghiên cứu tìm loại ván thay thế dùng cho chim yến làm tổ. Ván dùng cho chim yến làm tổ được gọi là SWO-2 chử viết tắt của Swiftlet Wood Owen-2, ván chim yến làm tổ được sấy 2 lần. SWO-2 là qui trình để sản xuất ván cho chim yến làm tổ và gọi quen là ván SWO-2.

Các nhà nuôi chim yến ở Indonesia sử dụng ván này thành công, số lượng nhà nuôi chim yến phát triển cực nhanh, đến năm 2006 là 160.000 nhà và đến năm 2012 trên 200.000 nhà. Ván SWO-2 được làm từ các loại gỗ tạp rẻ tiền, không có vị đắng, không mùi, không cứng, thớ gỗ không dày, sấy khô không bị công vênh và diệt hết côn trùng, nấm mốc có trên ván. Ván nhẹ dễ gắn lên trần, dễ cưa cắt, đóng vửng chắc, ít bị ảnh hưởng thời tiết môi trường và thời gian sử dụng trên 20 năm. Lý do ván phải sấy 2 lần là do ván có thớ gổ lớn thô, để tránh công vênh, phải thực hiện hai lần sấy, sấy lần đầu chỉ cần đạt độ ẩm nhỏ hơn 20% là lấy ra hồi ẩm và có thể cho xử lý ngâm tẩm phòng ngừa mối mọt, nấm mốc rồi cho sấy lần thứ hai đạt độ ẩm nhỏ hơn 10%, sau khi hồi ẩm, ẩm độ của ván 9-10%.

Ván không bào để thô nguyên vết cưa cho chim bám làm tổ dể. Từ sau năm 2011, ván SWO-2 với lý do sợ những dâm của thớ gỗ đâm vào thân chim yến khi treo mình ngủ, ván được bào hai mặt và làm thêm các rảnh cạn 0,7-1 mm, rộng hơn 1mm, mỗi rảnh cách nhau 1-1,2 cm để cho chim dể treo thân ngủ và làm nền tổ dể dàng hơn. Ván SWO-2 có 2 qui cách dày 2 cm, rộng 15 cm và dày 2 cm, rộng 20 cm. Ở Indinesia và Malaysia các nhà yến vẩn thích dùng ván rộng 15 cm. Ở Việt Nam, Thái Lan và Campuchia, các nhà yến dùng cả 2 loại rộng 15 cm và 20 cm

Các vật liệu khác dùng làm chổ cho chim yến làm tổ

Khuyết điểm của tấm cement cho chim yến làm tổ mới được nêu ra và hiện nay là lý do ngăn cản kéo dài không cho yến sào Malaysia tái xuất vào lại thị trường Trung Quốc. Sau những tai tiếng yến sào Malaysia giả yến huyết thì yến sào Malaysia có hàm lượng Nitrite cao, có hàm lượng các chất phụ gia trong cement .. không tốt cho sức khỏe người tiêu dùng. Để có thể tái xuất yến sào vào lại thị trường Trung Quốc, năm 2012, Bộ Nông Nghiệp Malaysia phải cho phân loại 60.000 nhà yến và chỉ cấp giấy chứng nhận cho những nhà yến sử dụng ván có tổ đạt tiêu chuẩn xuất khẩu.

Các nhà yến sử dụng tấm cement là không đạt yêu cầu vì cho rằng các chất phụ gia trong cement có hại cho người tiêu dùng tổ yến. Giữa năm 2012, Hiệp hội nuôi yến ở Malaysia đã tổ chức hội thảo tìm những biện pháp để sớm tái xuất yến sào vào thị trường Trung Quốc. Hội thảo có vài ngàn chủ nhà yến ở cả nước Malaysia tham dự nhưng đến nay, yến sào Malaysia vẩn chưa tái nhập vào thị trường Trung Quốc.

Các loại ván dùng chế biến xử lý theo tiêu chuẩn SWO-2 cho chim yến làm tổ.

Ở Indonesia và Malaysia, các loại ván tạp rẻ tiền, không mùi không vị đắng, thớ gổ lớn và nhẹ đều được đưa vào sản xuất ván SWO-2. Gỗ tạp ở Indonesia, Malaysia là Meranti trắng (sến trắng), Meranti Merah, Dammar Laut (nhựa ruồi), Bengkirai (sến mũ vàng), Kamfer (long não) Memkelang ( mềm đỏ), lòng mức, thông trắng... đều được xử lý SWO-2 dùng cho nhà yến. Trước năm 2011, các nhà kinh doanh gỗ Việt Nam đã nhập vài trăm ngàn khối các loại gổ này của Malaysia để dùng làm ván copha xây dựng vì giá rẻ hơn ván tạp rừng Việt Nam. Gổ tròn Meranti chỉ có 3-3,5 tr/m3. Năm 2012, tốc độ xây nhà yến ở Việt Nam tăng nhanh, nhu cầu ván cho chim làm tổ tăng, một số chủ nhà yến Việt Nam đặt mua ván Meranti của Malaysia nên giá gổ này bị đẩy lên, ván Meranti thành phẫm SWO-2 nhập về bán tại Việt Nam là 23-26 triệu/m3. Ở Thái Lan và Campuchia, dùng các loại gổ tạp nhẹ, không mùi, không vị đắng là trâm vàng, giẻ đỏ, sến, chò xót, dừa, thốt nốt, long mức, gáo nước….làm ván cho chim làm tổ.

Ở Việt Nam thì dùng ván thông trắng Pinus amamiana, bạch tùng Podocarpus imbricatus, xoan nhà Melia azedarach, dái ngựa Swietenia mahagoni, sọ khỉ, tràm lai, dừa, trâm vàng, giẻ đỏ, chò xót, lòng mức, cây sến, gáo nước, mít nài, bằng lăng, sao …làm ván cho chim làm tổ Như vậy, các loại ván tạp rẻ tiền không có vị đắng, không mùi, không phân biệt nhẹ hay nặng đều có thể dùng xử lý theo qui trình SWO-2 thành ván cho chim yến làm tổ. Theo khảo sát của chúng tôi trên 200 nhà yến ở nhiều tỉnh thành trên cả nước Việt Nam, ở Kampot, Sihanook Ville (Campuchia) Palem Chonburi Thái Lan thì sức hấp dẩn của mỗi loại ván với thời gian chim làm tổ không khác nhau như các nhà kỹ thuật ở Indonesia, Malaysia trước đây phát biểu. Chim yến vào ở trong nhà yến nhiều hay ít tùy thuộc vào vùng hoạt động của chim và môi trường của nhà yến, còn thời gian chim yến làm tổ hoàn toàn tùy thuộc vào thời kỳ sinh sản của chim.

Các nhà máy chế biến gổ ở Việt Nam dùng hóa chất vô cơ ngâm diệt mối mọt, nấm mốc có sử dụng được trong nhà yến được hay không ?

Bồi bổ cơ thể

Khoa học hiện đại đã giải mã được thành phần trong yến sào có hàm lượng protein cao (55%), 18 loại axit amin như aspartic acid, proline có tác dụng tái tạo tế bào cơ, các mô và da hay những loại axit amin không thể thay thế như cystein, phenylalamine. Ngoài ra yến sào còn chứa 31 nguyên tố vị lượng cần thiết giúp người cao tuổi cải thiện không chỉ về thể chất mà còn cả về trí não, đường ruột, gan, điều chỉnh lượng đường trong máu, tăng khả năng hấp thụ canxi, chống lão hóa cột sống, chống viêm khớp…..

Theo Đông y, yến sào có vị ngọt tính bình nên có tác dụng làm sạch phổi, tăng đề kháng với siêu vi rút, bồi bổ các cơ thể bị suy nhược, mệt mỏi, biếng ăn, khí huyết yếu kém, cơ thể nóng, da vàng, gầy ốm, tim đập nhanh, mất ngủ…..

Gìn giữ tuổi thanh xuân cho phụ nữ

Với nguồn dưỡng chất và vitamin phong phú, yến sào là trợ thủ đắc lực của các hãng mỹ phẩm nổi tiếng để làm ra các sản phẩm chống lão hóa. Trong yến sào có chứa threonine là thành phần hỗ trợ đắc lực cho sự hình thành của các sợi collagen và elastin, kết hợp với dưỡng chất Glycine có sẵn trong dãi yến mang đến công dụng ngăn ngừa nếp nhăn, chống lão hóa, chống nổi mụn, tàn nhang, vết nám và bảo vệ da, làm cho làn da sáng mịn đầy sức sống.

Mang đến một làn da trắng hồng khỏe mạnh

Khi nhắc đến phụ nữ quý tộc Nhật Bản người ta thường liên tưởng ngay đến một làn da trắng ngần không tỳ vết. Bí quyết của họ nằm ở việc tắm dưỡng bằng tinh chất tổ yến. Dưỡng chất đặc biệt có trong dãi yến khi thẩm thấu vào da sẽ có tác dụng cản trợ sự bài tiết của hắc sắc tố melanin khiến cho lớp da xỉn màu ở tầng thượng bì bị phân tán rồi biến mất đồng thời nuôi dưỡng lớp da non mới hình thành được khỏe mạnh và trắng sáng. Do tắm dưỡng bằng phương pháp này không có sự can thiệp của hóa chất lột tẩy nên da có thể hồng hào, khỏe mạnh, mịn màng ngay lần đầu tắm.

Tuy nhiên, để giúp da có thể hấp thụ đầy đủ 100% dưỡng chất, các bạn gái nên có sự kết hợp của máy hấp trắng Gentle Yag của Anh Quốc, với các tia hồng ngoại trong máy giúp dãi yến có thể len lỏi được vào từng tế bào da cải thiện sự liên kết săn chắc giữa các tế bào và mô, phục hồi cấu trúc da, chống lại quá trình oxy hóa. Đối với những phụ nữ trên 30 tuổi, da bắt đầu nhăn nheo, bị rạn, trùng nhão, khi tắm dưỡng bằng dãi yến, chị em sẽ cảm thấy hài lòng bởi da đã săn chắc, các vết rạn do tăng cân nhanh hoặc sau sinh cũng mờ hẳn sau 4 đến 6 lần tắm.

Thu hoạch tổ yến như thế nào là đúng?

Người nuôi chim cần vạch ra chương trình thu hoạch lý tưởng và phù hợp. Phương pháp và chương trình thu hoạch lý tưởng đó phải tính toán đến một số điều sau đây:

* Tổng lợi nhuận của mùa vụ tính trong cả 1 năm. Không gây hại hoặc làm kém đi mùa thu hoạch tới.
* Tạo cơ hội và điều kiện đầy đủ nhất để chim yến phát triển và quần đàn không giảm sút. Làm sao tăng thêm nhiều thế hệ và cho chim tự ấp nở nhiều hơn khi thấy quần đàn chim yến bị giảm.

* Phải tính toán đến mối quan hệ mùa khô ráo và mùa mưa vì chim con nở ra phải vào lúc thức ăn thiên nhiên phong phú, có sẵn. Điều này hết sức quan trọng để chim yến sinh sống. Trên cơ sở đánh giá 1 cách tổng hợp về các phương pháp thu hoạch, mùa vụ tự nhiên, điều kiện môi trường, chất lượng tổ yến… có thể gợi ý 1 phương pháp thu hoạch lý tưởng như dưới đây:

Thu hoạch lần đầu theo phương pháp để cho chim tự ấp nở.

Thu hoạch lần 2 theo phương pháp cưỡng đoạt.

Thu hoạch lần ba với phương pháp bỏ trứng lấy tổ.

Thu hoạch lần 4 với phương pháp cho chim tự ấp nở trứng

Khi vào thu hoạch tổ chim cần chú ý :

* Thời gian chính xác nhất để thu hoạch tổ là từ 9h-16h00, đó là lúc chim đi kiếm mồi. Nếu thường xuyên tiến hành thu hoạch vào lúc chim đi vào ngăn chuồng hoặc đang bay ở phòng nghỉ phía ngoài thì chim sẽ tản ra rồi dời đến chỗ khác, nơi cảm thấy an toàn hơn. Nghiêm cấm tiến hành thu hoạch hoặc đến gần chim vào ban đêm, điều này có thể làm xáo trộn cuộc sống của chim.

* Thời gian lấy tổ và sự phân bố của các tổ lấy đi đều cần phải chú ý làm sao để chim không bối rối và có thể giúp nó làm tổ trở lại chỗ ban đầu.

* Thời điểm thu hoạch cũng là lúc kiểm tra và loại bỏ các yếu tố địch hại đối với chim, làm sao cho sản phẩm không bị thất thoát.

* Để cho tổ chim yến không bị gãy, tổn thương thì trước khi lấy tổ đi phải phun nước xung quanh chỗ tổ gắn vào xà gỗ. Tiếp đến dùng dao mỏng (dài 10cm, rộng 5cm) để gạt hớt nó. Đưa thanh dao vào giữa lớp tổ và tường đá hoặc xà gỗ sau đó quay nghiêng một góc 45 độ thì tổ sẽ bung ra khỏi chỗ bám. Nếu làm không cẩn thận tổ yến sẽ bị gãy vụn và kém giá trị. Cần phải có phương pháp thu hoạch, phải chi tiết và chắc chắn thì mùa vụ đó mới đạt được số lượng tổ nhiều nhất.

Nếu làm sai, sẽ dẫn đến hậu quả phá hủy sự phân bố của chim yến trong nhà yến, có thể chim yến cảm thấy mất yên tĩnh và rời chỗ. Để tránh trường hợp này, chủ nhà nuôi chim yến cần thiết nắm được kỹ thuật và thời gian thao tác Để có được 1 nhà yến phát triển tốt, tổ yến phải được thu hoạch đúng thời gian quy định và theo 1 phương pháp thích hợp. Có 1 số cách thu hoạch tổ yến:

Thu hoạch 4 lần trong 1 năm

Phương pháp thu hoạch này thường thực hiện cho trường hợp chim đã thích thú ở trong nhà này với mật độ cư trú dày và đã ở khá lâu.

* Thu hoạch lần đầu: tiến hành khi tổ đã làm xong, sẵn sàng để chim đẻ trứng, nhưng chưa có trứng. Khi lấy tổ đi chim bắt buộc làm tổ lại ngay lập tức với tốc độ nhanh, có thể chỉ trong vòng 1 tháng. Phương pháp thu hoạch này được gọi là phương pháp cưỡng đoạt.

* Thu hoạch lần hai: Thực hiện lấy tổ khi chim làm xong tổ và đã đẻ 2 quả trứng. Lấy trứng đi rồi bật tổ ra. Tiếp tục chim sẽ làm lại tổ và đẻ trứng. Phương pháp thứ 2 này sẽ không làm khi trứng mới chỉ 1 quả. Phương pháp thu hoạch này gọi là phương pháp bỏ trứng lấy tổ.

* Thu hoạch lần thứ 3 và thứ 4 giống như lần 2.

* Cái lợi của phương pháp thu hoạch 4 lần trong 1 năm là thời gian thu hoạch nhanh, chất lượng tổ yến tốt và tổng sản phẩm tổ yến trong 1 năm nhiều hơn. Nhược điểm của phương pháp này là không bảo vệ và gìn giữ được đàn yến, vì đàn yến không kịp phục hồi. Nếu cứ thực hiện liên tục tổng số lượng chim yến sẽ giảm, về lâu dài đàn chim sẽ cảm thấy mất yên tĩnh. Do có bản năng tự phòng vệ của loài, chim sẽ tìm chỗ mới yên tĩnh hơn. Mặt khác tổ chim dần dần nhỏ và mỏng hơn, bởi chim không đủ khả năng cân bằng sự sản xuất và chế tiết nước bọt theo kịp với thời gian làm tổ.

Thu hoạch 3 lần trong năm:

Phương pháp thu hoạch này thực hiện 1 cách nhàn nhã hơn, vì đã có sự chú ý đến phát triển quần đàn yến. Trong 1 năm cũng lấy tổ 3 lần.

* Thu hoạch lần 1: Thực hiện theo phương pháp để cho chim tự ấp nở, chỉ lấy tổ khi trứng đã nở và chim con có thể bay ra tự mình kiếm ăn. Thông thường tổ yến được thu hoạch theo cách này có chất lượng không tốt lắm, màu tổ đã thay đổi, trở nên tối sẫm, nhưng từ sau thời kỳ này quần đàn yến sẽ tăng lên nhiều hơn vì nhiều chim con được nở ra tại đây (tư liệu Indo.- vùng xích đạo).

* Thu hoạch lần 2: Thực hiện theo phương pháp cưỡng đoạt. Tổ yến được lấy lúc đã làm xong nhưng chưa có trứng. Tiến hành thăm trứng vào mùa chim làm tổ phát đạt nhất. Phương pháp này nhằm mục đích kích thích chim làm tổ tiếp trong 1 thời gian ngắn nhất. Với cách kích thích này chim sẽ sản xuất và tiết nhiều nước bọt hơn để trong thời gian 40 ngày chim sẽ làm xong. Chất lượng mùa vụ thu hoạch lần 2 tốt hơn lần đầu, tổ yến trắng hơn bởi vì chưa trộn lẫn các thứ bẩn của chim con nhưng tai tổ nhẹ và kích thước nhỏ hơn.

* Thu hoạch lần 3: Thực hiện với phương pháp bỏ trứng lấy tổ. Tổ chim đã có 2 trứng nhưng chưa nở. Trứng sẽ bị loại bỏ hoặc đem sử dụng với mục đích khác. Chất lượng và tai tổ tốt hơn so với lần thu hoạch đầu và thứ 2 và hình dáng tổ khá hoàn chỉnh.

Thu hoạch 2 lần trong 1 năm

Thu hoạch theo cách này thường dùng cho loại nhà chim yến mới xây hoặc còn cần thiết nhân rộng quần đàn. Thực hiện theo cách cứ 6 tháng thu hoạch 1 lần. Đa số người nuôi chim sau khi thu hoạch lần đầu tốt cứ muốn thu hoạch thêm lần thứ 2, nhưng cần phải để trứng nở thành chim con và chờ cho nó biết bay đi kiếm mồi. Mặc dù hình dáng tổ hoàn chỉnh nhưng chất lượng sản phẩm của mùa vụ thu hoạch lần thứ 2 rất kém, màu tổ đen, bẩn, có giá trị thấp.

Thu hoạch chọn lọc

Là kiểu thu hoạch pha trộn cả 3 phương pháp. Một số tổ được thu hoạch khi chim chưa sử dụng, một số khác trong tổ có 2 trứng, và các tổ chim đã sử dụng để nuôi con và chim con đã bay đi. Thu hoạch chọn lọc tốt nhất là tiến hành 3 tháng 1 lần. Thường tiến hành ở các nhà yến hay bị mất trộm. Trong các nhà yến người ta chỉ thu hoạch tổ yến sau khi chim con bay, với mục tiêu tăng đàn chim 1 cách nhanh chóng

Tác dụng làm đẹp kỳ diệu của Yến sào và Tìm hiểu về các loại địch hại của chim yến

Yến sào không chỉ là cao lương mỹ vị chỉ dành cho bậc vua chúa, mà còn có công dụng làm đẹp kỳ diệu. Yến sào thực là nước dãi của chim yến cô đọng lại dệt thành hình như cái bát được gắn treo leo trên các vách núi hiểm trở. Nó không chỉ được xếp vào hàng cao lương mỹ vị chỉ dành cho bậc vua chúa mà còn có công dụng làm đẹp kỳ diệu.

Bồi bổ cho cơ thể

Khoa học hiện đại đã giải mã được thành phần trong yến sào có hàm lượng protein cao (55%), 18 loại axit amin như aspartic acid, proline có tác dụng tái tạo tế bào cơ, các mô và da hay những loại axit amin không thể thay thế như cystein, phenylalamine.

Ngoài ra yến sào còn chứa 31 nguyên tố vị lượng cần thiết giúp người cao tuổi cải thiện không chỉ về thể chất mà còn cả về trí não, đường ruột, gan, điều chỉnh lượng đường trong máu, tăng khả năng hấp thụ canxi, chống lão hóa cột sống, chống viêm khớp….. Theo Đông y, yến sào có vị ngọt tính bình nên có tác dụng làm sạch phổi, tăng đề kháng với siêu vi rút, bồi bổ các cơ thể bị suy nhược, mệt mỏi, biếng ăn, khí huyết yếu kém, cơ thể nóng, da vàng, gầy ốm, tim đập nhanh, mất ngủ…..

Gìn giữ tuổi thanh xuân phụ nữ

Mang đến một làn da trắng hồng và khỏe mạnh

1. Chuột:

Chuột rất thích ăn trứng, chim con và tổ yến. Là loài động vật quấy rối chim nhiều nhất, chúng làm chim yến khó chịu không muốn ở lại đây. Phương pháp phòng chống: Phải loại bỏ chuột bằng cách loại bỏ tất cả các lỗ hỗng làm sao để chuột không vào nhà chim, bít kín bằng vữa xi măng. Đóng cửa và và cố gắng không để các dấu vết của giấy in đồ vật, gỗ. Chuột rất thích dùng những thứ đó để làm tổ. Có thể dùng thuốc chuyên dùng diệt chuột trong nhà yến (như Ratico của Eka) đặt ở góc phòng, nếu không có viên nào bị mất đi sau một số tháng chứng tỏ nhà đó đã hoàn toàn không còn chuột.

2. Kiến:

Loài kiến này là loài kiến lửa hoang dã (Solenopsis geminata) và kiến gây ngứa. Kiến gây cản trở sự sinh sản của chim yến, thích cắn đốt và ăn chim non, đốt những con chim đang đẻ trứng vì lúc đó chúng thường nằm yên tĩnh. Phương pháp phòng chống: Kiến bò ở ngoài tổ thì câu nó ra với thức ăn hoặc xương gà mà kiến thích để kiến bò ra, rồi xối nước ấm, nước sôi hoặc cồn dọc theo đường câu đó.Tiến hành như thế với tất cả các tổ nếu có kiến. Phung dịch Rasemus (Eka) 3 tháng 1 lần.

3. Gián:

Sự ẩm ướt trong nhà yến rất thuận lợi cho gián sinh sản, phát triển, nếu số lượng gián nhiều sẽ làm rối loạn đàn yến khi chúng đang ấp trứng. Động vật này có thể ăn tổ chim làm tổ trở nên biến dạng, nhỏ lại và không hoàn chỉnh. Mặt khác những chất bẩn tích tụ lại gây ra mùi hôi làm cho tổ yến không còn ngon và tinh tế nữa. Do tổ chim bị bẩn nên chất lượng giảm sút rõ rệt. Phương pháp phòng chống: Phun thuốc diệt côn trùng (loại không gây hại cho chim như ICON), làm sạch xung quanh nhà hoặc phung dung dịch chuyên dụng Racoa 3 tháng 1 lần. Vứt bỏ các vật dụng không cần thiết để chúng không chiếm chỗ và bít kín các lỗ mà gián có thể chui vào sinh sản.

4. Rận rệp:

Rận rệp cũng quấy rối chim, làm chim cảm thấy ngứa ngáy. Những con bọ này hút máu chim yến, làm chim con bị mất máu, trở nên gầy yếu, 1 số sẽ chết trước khi bay được. Tổ yến cũng bị bẩn vì các chất bài tiết của rận rệp, rất khó làm sạch do đó giảm giá trị của tổ yến. Để loại bỏ rận rệp, ván tổ và các chỗ nứt trên trần cần được phung dung dịch Rapekin 3 tháng 1 lần.

5. Dơi:

Nhìn chung chim yến không thích sống cùng nhà với dơi. Bởi vì tập tính ngủ của dơi là treo lên trần nhà, đầu thì ở dưới chân ở trên. Với vị trí như thế các chất bẩn có thể dính trên trần, chỗ chim làm tổ. Các chất bẩn dính nhiều sẽ làm chim yến không thích làm tổ ở đó. Mặt khác, đôi lúc dơi cũng muốn ăn trứng và tổ chim. Có 2 loại dơi thường ở trong nhả yến: Loại dơi nhỏ sinh sản nhanh lấn chiếm chỗ làm tổ của yến và loại dơi lớn sinh sản chậm hơn.

Dơi luôn ra khỏi nhà để kiếm ăn vào lúc chiều tối khi chim yến trở về nhà nên sẽ cản trở đường bay của chim, nếu dơi phát triển nhiều chim sẽ bay đi chỗ khác. Đó là tình trạng 1 số hang yến ven biển miền Trung nước ta. Phương pháp phòng chống: Đuổi dơi đi, làm sạch những chỗ dơi treo vào. Phải tìm tất cả các chỗ bẩn, làm mất các vệt đó, sau đó bôi vôi hoặc bôi bột than củi (từ gỗ hoặc gáo dừa) trộn lẫn với cồn. Bằng cách này dơi sẽ không đến nữa. Không bao giờ trồng bất kỳ 1 loại cây ăn quả nào gần nhà yến vì các loại cây sẽ hấp dẫn dơi đến gần và chui vào nhà yến.

6. Rắn mối và tắc kè:

Động vật này rất thích ăn trứng và tổ yến thậm chí tắc kè ăn cà chim con. Chúng thường chui vào nhà yến qua các lỗ cửa ra vào hoặc lỗ thông gió. Phương pháp phòng chống: Săn đuổi nó hoặc bắn vứt đi. Cố gắng làm rãnh nước quanh nhà, các lỗ thủng bít lại tường nhà phải nhẵn bóng và quét sơn. Người ta dùng các loại dây gai kim. Loại có ngạnh phủ quanh lỗ ra vào để ngăn chúng vào nhà yến.

7. Chim cắt săn mồi:

Bọn này thích ăn chim, xây nhà nên chọn vùng ít loại chim săn mồi. Chim yến con đang tập bay rất dễ làm mồi cho loài thú ăn thịt này.

Nuôi chim yến trong nhà yến và Biện pháp kỹ thuật tăng số bầy đàn yến

Kể từ khi bắt đầu tồn tại chim yến trong nhà nuôi, việc chăm sóc và nuôi chim yến trong nhà rất dễ dàng, bởi vì chúng ta không thực sự cần dụ chim mồi và chim yến nữa. Khi chim yến đã quen và muốn làm tổ trong nhà thì sau đó không nên làm rối loạn điều kiện của ngôi nhà đó. Để có được tổ yến tốt về mặt chất lượng và số lượng, cần quản lý và chăm sóc cẩn thận.

1. Quản lý nhà yến hiệu quả

* Tổ chức sắp xếp và phòng vệ ngôi nhà thật tốt. Phải để ý đến tình trạng phân bố của chim, làm sao để mật độ chim trong 1 phòng không quá cao, vì như thế nhiều tổ sẽ dính sát lẫn nhau và hình dạng tổ không hoàn chỉnh.

* Cần cung cấp bổ sung thức ăn trong mùa khô ráo vì mùa này nguồn thức ăn thường rất ít. Chất lượng và số lượng thức ăn mà chim nhận mỗi ngày sẽ ảnh hưởng đến sản phẩm nước bọt, đến chất lượng tổ yến, lo màu sắc và hình dang tổ. Thức ăn tăng cường cung cấp thêm cho nhà yến là các loại côn trùng bay, sống trên cây hoặc trong đất như ruồi, muỗi, kiến cánh, rận rệp, mối, ruồi dấm… Các công trùng bay này chứa nhiều vitamin, khoáng, protein…cần cho cuộc sống của chim. Thức ăn thường được cho vào buổi chiều.

* Cần dọn phòng sạch sẽ các giấy vụn, gỗ vụn… và loại bỏ địch hại. Sự tấn công của các sâu bọ gây hại này sẽ làm chim thấy mất yên tĩnh, không an toàn và tổ yến sản xuất ra cũng thường bị hư hỏng.

* Khi số lượng phân trong nhà yến hơi nhiều cần quét bớt, bởi vì nếu phân chim nhiều sẽ làm cho không khí trong nhà yến nóng hơn do sự phân hủy của chất thải. Thường xuyên chú ý bảo đảm độ ẩm và nhiệt độ trong nhà chim.

* Quản lý tốt việc thu hoạch tổ yến, và xây dựng chương trình thu hoạch chính xác. Phương pháp thu hoạch sai sót có thể dẫn đến không thành công về chất lượng tổ yến mà càng tai họa hơn nữa là chim yến có thể bỏ đi nơi khác.

2. Tổ chức sản xuất sản phẩm tổ yến

Để sản xuất tổ yến cần tổ chức các việc sau đây:

* Thực hiện việc cho trứng nở tối thiểu 1 lần trong năm. Điều này có quan hệ với “chương trình thu hoạch tổ yến”.

* Xây dựng hệ thống “thay đảo trứng” bằng phương pháp dùng chim mồi C. esculenta / linchi kết hợp với việc tổ chức cho chim mồi cư ngụ trong ngôi nhà đó và khai thác sử dụng trứng yến khi thu hoạch tổ.

* Dụ chim yến từ ngoài vào để chúng muốn cư trú và làm tổ trong nhà chim, có thể thực hiện bằng cách dùng băng cassette có phát ra tiếng gọi bạn của chim yến hoặc chim mồi. Có gắng này sẽ tốt hơn nếu ta tổ chức điều kiện của ngôi nhà thật thích hợp để khi chim vào rồi thì muốn ở lại và không đi nữa.

* Để cân bằng số lượng quần đàn chim trong ngôi nhà đó, cần thiết phải tăng nhiều xà gỗ ở trên-nơi chim yến làm tổ. Đồng thời, nên chia nhà thành 2 lầu để sức chứa của ngôi nhà lớn hơn.

* Cho thêm thức ăn tăng cường, đủ thỏa mãn những yêu cầu chính trong mùa đông là mùa mà nguồn thức ăn thiên nhiên rất thiếu.

* Ngăn cản và loại bỏ các tác nhân gây hại như địch hại, bệnh tật và sự xáo trộn cuộc sống yên tĩnh của chim. Các chủ nuôi chim yến có thể cung cấp trứng yến. Trong tự nhiên người ta thu hoạch tổ 2-3 lần, thường thường sau khi chim đẻ lần 1 ta lấy trứng đi thì chim sẽ đẻ tiếp lần 2, lứa trứng loại bỏ này cần phải được thu thập lại để góp phần tăng đàn quần yến. Phải lấy trứng sau khi chim đã đẻ 2 quả và tiếp đến là thu hoạch tổ yến. Hai loài chim yến hàng và C. linchi hay ở gần nhau, có nhiều điểm giống nhau về chủng loại thức ăn, hệ thống sinh thái, sinh học nhân giống, đặc điểm cư trú...

Vì những đặc điểm giống nhau như vậy, người ta đã nghĩ đến việc có thể cho trứng chim yến hàng nở trong tổ chim C. linchi, nhờ chim này chăm sóc một thời gian, sau đó cẩn thận đem nó ra nuôi, có cách cho ăn để chim lớn lên trở thành yến con và yến trưởng thành. Một phương pháp khác là cho trứng nở và nuôi chim con một thời gian trong máy ấp trứng. Sau khi nở, chim yến đủ lớn và biết bay, chuyển chúng đến tòa nhà của chim yến, nhập vào đàn yến đã có sẵn trong ngôi nhà này để chúng bay đi bay về theo đàn cũ. Ở Indonesia còn sử dụng công đoạn ấp trứng bằng máy sau đó đưa chim con vào nhờ chim khác nuôi hộ (phương pháp Cross-fostering of young). Bằng cách này người ta thu hoạch đượn nhiều tổ hơn.

Ấp trứng yến trong tổ chim mồi

Để trứng yến nở trong tổ chim mồi thì cần phải có đủ số lượng tổ chim này và việc đầu tiên là phải thay thế trứng chim mồi bằng trứng yến. Ta sẽ thực hiện điều này khi đến mùa đẻ trứng của chim mồi C. esculenta / linchi. Tuy nhiên, khi thu trứng để nhờ chim mồi ấp nở, cần phải hiểu đặc điểm của trứng, không làm lẫn lộn trứng yến với trứng chim mồi, bởi vì 2 loại trứng này rất giống nhau.

Nhìn chung, trứng chim yến màu trắng hoặc hơi đổi sang xanh lơ, còn trứng chim C. esculenta / linchi trắng, có những đốm đen tối, giống như trứng chim cút. Trứng được xếp váo các hộp đựng trứng, lấy theo cặp, hoán đổi theo cặp trứng và giai đoạn phát triển phôi gần nhau.

Ấp trứng bằng máy

Ấp trứng bằng máy cho tỷ lệ cao đến 90% nhưng công lao động để đút cho chim con cần được tính vào giá thành. Phương pháp ấp trứng trong tổ giả và ấp bằng máy được ứng dụng trong trường hợp người ta thu hoạch tổ ngay sau khi chim đẻ trứng Ấp nuôi nhân tạo giải quyết mục tiêu tận dụng được loạt trứng bỏ đi trong một số lần thu hoạch tổ, và quan trọng hơn là giúp tăng nhanh đàn, bằng cách sau khi chim con đã biết bay ta đưa chúng thả trong nhà yến để chim bay ra và trở về theo đàn chim cũ.

Ấp nuôi nhân tạo bao gồm nhiều công đoạn kỹ thuật: thu thập trứng, vận chuyển trứng, bảo quản trứng, chọn trứng, kỹ thuật ấp, kỹ thuật nuôi chim con, vấn đề thức ăn, kỹ thuật cho chim tập bay, và lựa chọn phương pháp hiệu quả để chim trở về ngôi nhà cũ. Mỗi công đoạn đều có quan hệ với kết quả và sự thành bại của công nghệ.

Phương pháp nuôi chim con

a/ Cách chăm sóc chim yến con trong máy ấp

Hiện nay, để tăng số lượng đàn chim yến, phương pháp ấp trứng chim yến hàng bằng máy đã không còn là một vấn đề khó khăn tại Việt Nam. Nhưng trở ngại mà chúng ta cần chú ý nhiều là chăm sóc chim con sau khi nở, vì có thể tỷ lệ chết rất cao. Chim yến con mới nở phải để trong máy ấp. Lúc này cơ thể còn trần trụi, không có lông và rất yếu ớt. Do chim con chưa có lông, điều hòa thân nhiệt kém nên phải giữ nhiệt cho tốt. Ngoài ra trong bụng còn tích khối noãn hoàng (lòng đỏ dự trữ cho quá trình phát triển 1 số ngày sau nở) nên chim dễ bị lạnh khi nhiệt độ thấp. Nếu phần dưới bụng không đủ ấm dẫn đến xơ cứng không tiêu hóa được, viêm nhiễm là nguyên nhân chính gây chết trong thời gian sau khi noãn hoàng đã hấp thu hết, nên việc giữ ấm trong thời gian đầu là hế sức quan trọng.

Chim yến con chưa có khả năng tự nó ăn, nên phải đút cho chim ăn bằng 1 ống nhựa nhỏ vát đầu và không nhọn hoặc gắp thức ăn bằng pince nhỏ. Thức ăn của chim yến con là trứng, nhộng, ấu trùng tươi của kiến, ong và mối. Chim con bắt đầu ăn muộn nhất là 24 giờ sau khi nở. Cho chim ăn tối thiểu ngày 3 lần; đó là lúc 8 giờ sáng, 12 giờ trưa và 16 giờ chiều. Trong tự nhiên, chim mẹ rời tổ đi kiếm mồi lúc 4 giờ 30 sáng, bay vào đất liền kiếm mồi và trở về mớm mồi cho chim con vào lúc 5-6 giờ và 17-18 giờ, buổi trưa tỷ lệ mớm mồi thấp. Ấu trùng non của các loài kiến ong có thể thu thập từ trong tự nhiên hoặc tự gây tạo ra.

Trong thực tế hiện nay cũng đã có những phương pháp nuôi kiến và các loại thức ăn sống cho chim con. Sau khi nở từ 1-10 ngày chim được tiếp tục sống trong máy ấp, với nhiệt độ thấp vào khoảng 35-360C, ẩm độ 65-70%, có độ thông thoáng nhưng không có gió lùa. Trong thời gian này vì chim còn cần sự điều hòa nhiệt độ của máy ấp, nên chúng ta phải kiểm soát các cử động của chim yến con. Nếu chim không được yên ổn, vì nhiệt độ của máy có thể quá nóng, thì phải giảm bớt độ nóng. Mỗi ngày hạ nhiệt độ xuống 1-20C bằng cách mở rộng lỗ thông khí của máy ấp theo từng giai đoạn của lứa tuổi, mỗi ngày 1 ít. Sau 2-3 ngày cơ thể chim con dần dần cứng cáp, đứng dậy ổn định hơn.

b/ Cách săn sóc chim khi đưa chim ra khỏi máy ấp

Khoảng sau 10 ngày, chim đã ra lông, lớn hơn và mạnh mẽ hơn, chúng ta có thể dời chim ra khỏi máy ấp, chuyển chúng vào trong 1 cái hộp chuyên dùng, để tiếp tục săn sóc đặc biệt. Điều quan trọng là giữ ấm cho chim, đừng để chim lạnh, kiểm soát nhiệt độ bằng vặn to hoặc nhỏ đèn nhưng phải có độ thông thoáng. Thùng này lại đưa vào trong 1 căn phòng ấm. Trong phòng này chúng ta vẫn đút cho chim ăn như lúc đầu. Ngoài ra độ ẩm vẫn kiểm soát như cũ. Cũng có thể đưa chim lên các tổ giả được gắn trong thùng này. Thời gian này cục mồi to hơn, khoảng cách giữa 2 lần ăn ngắn hơn. Cho chim uống nước từ ngày thứ 10. Nhìn chung không thể xem thường việc nuôi nấng chim con. Cần phải siêng năng, săn sóc cẩn thận, kiên nhẫn và thương yêu nó, để chim con có thể lớn lên và phát triển thành chim yến trưởng thành rồi tiếp tục sống trong ngôi nhà mà chúng ta chuẩn bị.

c/ Cách cho chim tập bay Sau 35 ngày tuổi chim con đu bám trên tổ giả và sau đó tập bay. Sau 40-43 ngày chim tập bay nhiều trong nhà yến. Sau khoảng 43 ngày chim con sẽ được chúng ta lựa chọn, cách lựa chọn chim phương pháp sau đây:

* Chim trông khỏe mạnh

* Hai cánh chim có thể tự chéo lại được

* Chim muốn bay ra khỏi thùng Chúng ta sẽ đem những con chim này vào trong căn nhà chim mà ta đã chuẩn bị. Điều đáng chú ý là cần dời chúng vào ban đêm chứ không phải ban ngày. Muốn tập bay cho chim người ta đưa thùng đựng yến con có cửa đặt trên các thành gỗ, thành gỗ có chiều cao từ 2m trở lên. Với độ cao này giúp chim con vươn cánh trên không trung và sau đó sẽ bay theo những con chim yến lớn. Khi mặt trời bắt đầu về chiều, các chim con này lại theo đàn bay về, rồi cứ tiếp tục như thế qua những ngày kế tiếp.

d/ Thức ăn nước uống cho chim con

Thức ăn tự nhiên là nhộng non, ấu trùng kiến và ong. Nguồn dinh dưỡng của loại thức ăn này rất cao, thành phần đạm chiếm đến 42-67%. Hiện nay nuôi chim con theo cách giai đoạn đầu cho ăn 3 lần/ngày, cục mồi: 0,6-1gam. Cần bổ sung enzym thích hợp cho cục mồi của chim con. Có tư liệu cho biết chim bắt đầu ăn thức ăn cứng vào ngày thứ 7-9. Thời gian chim non trên tổ kéo dài 5 tuần, cả hai bố mẹ cùng mớm mồi. Nước uống cho chim con cũng rất cần thiết, chim rất thích uống nước, cho cim uống từ ngày thứ 10 sau khi nở.

Nước cất, nước tinh khiết, nước khoáng, nước vòi đều phải sạch sẽ không nhiễn khuẩn. Người ta cũng cung cấp thêm vài loại nước uống chuyên cho chim con. Cho chim uống 1-4 ml dung dịch hỗn hợp glucose + nước + vitamin + chất khoáng (minerals). Thức ăn bổ sung, ngoài thức ăn sống là kiến non nhộng non người ta còn cho chim ăn thêm loại thức ăn côn trùng đóng hộp, với hàm lượng protein cao đến 56%, là thức ăn tự nhiên 100%.

e/ Vấn đề bệnh tật của chim con

Chim con rất hay bị bệnh, đặc biệt ở 10-20 ngày tuổi. Tỷ lệ chết ở giai đoạn này rất cao. Vì vậy cần có biện pháp tăng sức đề kháng của chim và thực hiện chế độ vệ sinh nghiêm ngặt trong quá trình nuôi. Những con chim có hiện tượng bị bệnh cần phải cách ly ngay lập tức, có chế độ săn sóc riêng và giữ ấm cho chim. Hiện tượng chim con sình bụng trong quá trình nuôi, và nâng cao tỷ lệ sống của chim con là 1 nội dung cần tiếp tục quan tâm nghiên cứu.

f/ Nuôi chim rơi

Trong tự nhiên 1 số chim con thường rơi khỏi tổ vào thời gian 16-22 ngày tuổi, phần lớn đó là những con chim yếu, nhận được thức ăn ít hơn trong cặp chim cùng tổ mà bố mẹ không thể chăm sóc đều được. Khi chim con bị rơi khỏi tổ (vì chim chỉ bám một cách yếu ớt) thì cần phải được tăng cường chăm sóc ngay lập tức. Những con chim không có bố mẹ này phải bắt nó ăn cách 2 giờ mỗi lần với thức ăn có trộn với côn trùng sống và phải giữ nó cho ấm.

Thiết bị Nuôi chim yến trong nhà yến cũ và phương pháp cải tạo

Chim yến đã vào làm tổ trong nhà một số vùng miền Trung và Nam Bộ nước ta. Qua khảo sát các nhà yến cũ mà chim đã lựa chọn để bay vào ở theo cách tự nhiên, không có các biện pháp kích thích dẫn dụ của con người, chúng tôi rút ra 1 số nhận xét sau:

1. Nuôi chim yến trong nhà yến cũ

Về vị trí nhà yến Các nhà yến ở gần biển và hạ lưu của khúc sông chảy ra biển, và ở triền tả ngạn nhiều hơn. Nhà yến Quảng Ngãi (rạp hát Hòa Bình và một nhà yến cũ khác) nằm ngay trong thành phố Quảng Ngãi, kẹp giữa 2 con sông Trà Khúc (nằm phía Bắc sát ngay thành phố) và sộng Vệ (phía Nam – cách thành phố 10km) Nhà yến Tuy Hòa gần sông Đà Rằng (cách khoảng 200-300m); nhà yến Nha Trang gần sông Cái; nhà yến Ninh Thuận cách sông Dinh khoảng 300m; các nhà yến ở Gò Công Tây cũng nằm cạnh sông Gò Cửa. Điều này có thể có quan hệ với hướng gió, gió đông nam và tây nam thổi qua dòng sông đem lại hơi ẩm và sự mát mẽ cho chim yến. Các nhà yến cũ đều gần các khu chợ, nơi chim dễ tìm kiếm thức ăn.

Về hướng cửa Các cửa quay về hướng đông (nhà yến Nha Trang, Quảng Ngãi, Gò Công Tây); đông nam (Tuy Hòa, Ninh Thuận), nam và tây nam (Bình Định),… Cử thường lớn nhưng nhìn từ ngoài vào là tối (Quảng Ngãi, Tuy Hòa); hoặc nhìn từ trên xuống là 1 giếng trời tạo thành khe sâu tối, để kích thích chim vào sau đó chim sẽ vào nhà qua 1 cửa hẹp hơn (Nha Trang, Ninh Thuận, Bình Định).

Về cấu trúc nhà Đa số là nhà 2 tầng cũ, có diện tích mặt bằng rộng ít người sử dụng, chim thường chọn căn phòng ở tầng dưới để làm tổ. Có ngôi nhà hành lang nằm ở giữa và giếng trời chính là ô thông tầng, có phòng dạo cho chim. Các nhà có diện tích hẹp hơn chim cũng làm tầng dưới nhưng giếng trời và cầu thang thông tầng tạo thành luồng chim lượn hình chữ L Lỗ thông gió thường là các ô lam gió của ngôi nhà cũ, và quay về hướng đông nên rất thoáng mặc dầu không có hệ thống thông gió kiểu nhà mới. Bốn ngôi nhà cũ mà chúng tôi quan sát ở miền Trung đều có lam thông gió quay về hướng đông, đồng thời một số cửa khác trong ngôi nhà đó mở ra tạo tuần hoàn khí và thông gió khá tôt nên phòng chim thoáng mát.

Tường các ngôi nhà cũ đều xây bằng vôi vữa xi măng. Khi vào nhà chim thường làm tổ trực tiếp thành hàng lên sát cạnh trần nhà và cạnh góc nhà. Tổ bố trí nhiều ở các cạnh tường cắt ngang đường chim bay từ ngoài vào, cách trần khoảng 3-5cm. Trong trường hợp phòng chim đông quá tổ chim sẽ phân bố rộng ra và loang xuống dưới, làm trên các đường góc nhà hướng về phía sàn, cho đến cách sàn 1m.

Góc trái căn phòng bao giờ cũng nhiều tổ hơn góc phải, vì đa số chim bay vòng ngược chiều kim đồng hồ. Nếu trần nhà có nhiều xà xi măng thì càng tăng thêm nơi làm tổ cho chim. Kích thước phòng có yến vào 3,5 x 3,5m cao 3,9 - 4m (Nha Trang), 5 x 5 x 4 (Tuy Hòa), 7 x 4 x 2,5 (Ninh Thuận). Số lượng cửa: 1-2 cái, hình dáng rất linh động có thể là vuông, hình chữ nhật hoặc tròn

2. Phương pháp cải tạo nhà và nuôi chim trong nhà cũ

Mục tiêu quan trọng nhất của việc cải tạo nhà cũ là làm sao số lượng chim trong nhà đó tăng nhanh nhất. Vì vậy khi phát hiện ra nhà yến cũ thì việc đầu tiên là kiểm tra lại môi trường vi mô của nhà yến, nghĩa là xem xét nhiệt ẩm độ, ánh sáng, độ thông thoáng, điều kiện vệ sinh, địch hại…có phù hợp với các yêu cầu của yến không. Nếu nhận thấy có những chỗ chưa thích hợp cần nghiên cứu cải tạo sửa chữa cho thật phù hợp. Ví du: ẩm độ quá thấp thì cần phải tăng lên bằng cách làm thêm các bồn nước, các vòi phun sương hoặc ống rỉ nước theo tường; nhiệt độ quá cao thì tăng hệ thống ống thông gió; phòng chim quá sáng phải làm sao cho ánh sáng bớt lại bằng cách lắp thêm các luồng gỗ sau lỗ ra vào cách 50cm, hoặc làm các ống bọc lỗ. Sửa chữa một số chỗ hư hỏng của ngôi nhà hoặc trần nhà nếu có.

Tường nhà chim cũ của Việt Nam thường được xây dựng trong thời gian đã lâu, gồm thành phần cát, vôi, xi măng, nên khi đàn chim đông làm tổ nhiều thì căn phòng này sẽ có các mảng tường bị vỡ, điều này làm hạn chế năng suất và chất lượng tổ. Chỉnh lại khuôn viên căn nhà cho hợp lý: như vị trí cửa ra vào cho người, cửa thông phòng; có thể gỡ bớt tường ngăn phòng nếu phòng quá hẹp… Có thể uốn nắn hoặc cải tạo đường chim bay, ví dụ: mở rộng hoặc thu hẹp lỗ cửa, mở thêm ô cửa ra vào, đục các lỗ thông sang các phòng khác, trước khi đục lỗ thông phòng cần lắp thêm các xà gỗ để tăng thêm chỗ làm tổ cho chim…Nhưng nói chung không nên thay đổi hướng cửa ra vào sẵn có của chim, tuy có thể mở thêm một vài cửa mới.

Trong các nhà cũ cũng cần làm tăng thêm đường luồng gỗ bằng cách gia cố thêm xà gỗ 1 cách từ từ, từ thưa đến dày. Vì nếu không có xà gỗ chim chỉ có thể làm tổ dọc sát trần nhà, men theo tường và cạnh góc. Nếu không có các xà ngang thì năng suất chỉ đạt 7,5-10 tổ/m2, cao nhất là 12-15 tổ/m2. Thu hoạch tổ hợp lý là biện pháp quan trọng nhất để tăng sản lượng tổ. Để tăng nhanh đàn trong một vài năm đầu chỉ thu hoạch tổ khi chim con đã bay. Có thể tỉa bớt một số tổ ở các khu vực dày sít quá để điều chỉnh sự phân bố mật độ của chim. Cải tạo môi trường quanh nhà chim như trồng thêm một số cây mà chim ưa thích, làm các bể nước và các biện pháp hấp dẫn côn trùng.

Mắc hệ thống đèn chiếu sáng xung quanh nhà yến vào ban đêm và chiều tối… Có thể mắc thêm hệ thống loa phát tiếng gọi bầy đàn, nhằm tăng số lượng chim, để chim rũ nhau đến tiếp mỗi ngày. Xây dựng quy chế quản lý nhà chim, và điều quan trọng là nhằm để môi trường của chim được yên tĩnh, tốc độ tăng đàn sẽ nhanh hơn không những chim sinh sản tốt mà chim ở nơi khác cũng kéo về. Giải quyết tốt vấn đề chống địch hại cho nhà chim.

Thiết bị hỗ trợ nhà yến là gì ?

Ván gỗ để chim làm tổ: Là loại gỗ mềm, xốp rỗ mặt nhưng có độ dai bền, cho phép móng sắc nhọn chủ chim bám dễ dàng, nước bọt dính dễ dàng, nhờ vậy tổ có hình dạng bình thường giống chén trà bổ đôi và không bị kéo dài. Các loại gỗ cứng, với các thớ sợi rắn, có mùi dầu, nhựa cây sơn, có sắc tố đậm, nhuộm màu, bị bào nhẵn...hoặc kém chất lượng như ẩm mốc, mụt nát đều không thích hợp. Có thể dùng loại gỗ chuyên dùng cho nhà yến có tên gọi là SWO2 hoặc một số loại gỗ có đặc tính nhẹ, không mùi, không cứng thích hợp để thay thế gỗ ngoại nhập và hiện nay đã dùng thành công tại Việt Nam.

Thiết bị phun nước, phun sương: Máy bơm nước PUW-2300 chuyên dùng cho nhà yến, giúp duy trì độ ẩm ổn định (75-85%), giảm nhiệt độ, hạn chế sự sinh trưởng của nấm mốc, và nhờ đó bảo đảm chất lượng tổ yến.

Nhiệt kế và ẩm kế: Để theo dõi nhiệt độ và ẩm độ trong nhà yến, có thể dùng ẩm kế tóc hoặc ẩm kế kỹ thuật số treo cách sàn 1,5m là thích hợp nhất.

Máy đo ánh sáng PML-06: Băng cassette, đĩa CD phát tiếng kêu gọi bầy đàn: có nhiều loại băng, khi mua cần chọn đúng loại băng tốt có hiệu ứng gọi chim vào nhà. Thường người ta phải thu tiếng gọi bầy đàn trong nhà yến đã sản xuất trên 5kg tổ yến, để chim cảm thấy trong nhà này đang có nhiều yến sinh sống, làm tổ, sinh sản. hiện nay trên thị trường có bán các đầu máy tự động phát tiếng chim trong đó đã được chương trình hoá. Rất nhiều loại khác nhau, lấy ví dụ, High-End Audio Swiftlet System HKBS – 13000 là đầu máy đang được sử dụng thành công trong nhiều nhà yến, giúp dụ yến từ các trại khác và từ đảo yến bay về.

Gương soi: cần có để kiểm tra trứng

Đèn dầu: tiện lợi cho người đi thu tổ và hoán đổi trứng.

Tổ giả: kích thích để chim làm tổ. Hộp đựng trứng

Dung dịch có mùi: kích thích hấp dẫn chim yến

Bột rãi sàn nhà: tạo mùi thân quen

Thuốc diệt các loài động vật: (như chuột, gián, kiến, rận rệp...) gây hại cho yến như PCL-5 (Malaisia).

Các dung cụ khác: Dàn máy phát tiếng gọi đã được chương trình hóa, các kiểu loa giọng kim, các kiểu vòi phun tạo sương, cameras hồng ngoại để theo dõi yến, hệ thống máy kiểm tra an ninh, các loại thiết bị mới chuyên thiết kế cho nhà yến: thổi hơi lạnh ẩm vào phòng, phun sương mạnh ở bên ngoài...

Phương pháp dụ chim vào nhà hiệu quả

Chim yến sống thành bầy đàn trong thiên nhiên, cần lang thang và trà trộn với nhau để chúng có thể sinh sản một cách thành công. Không thể làm theo cách là bắt chin ở một nơi nào đó thả vào nhà yến là hy vọng một cách vô căn cứ là chim sẽ ở lại làm tổ. Thậm chí ngược lại, sau khi thả vào đó chim sẽ nhanh chóng bay mất, báo cho bầy biết sự nguy hiểm và sẽ không trở về nhà yến ấy nữa. Người ta chỉ có thể dụ chim yến bằng cách tạo ra những đặc điểm môi trường giống như tự nhiên để đàn yến có thể nhìn thấy, nghe thấy và hiểu được đó là nơi thích hợp để chúng có thể sống an toàn.

1. Dụ chim vào nhà bằng chim yến bụng trắng là phương pháp rất phổ biến tại Malaysia

Như trên đã đề cập, chim yến tổ trắng có thể sống lẫn lộn với 1 số loài yến khác như yến xiêm, yến bụng trắng sapi – C. Esculenta và yến sriti C. linchi. Người ta đã tỉm ra bí quyết nuôi chim yến bằng cách dựa vào loài chim “yến mồi” này. Trước khi dụ chim yến tổ trắng vào nhà thì bao giờ cũng chú trọng dụ chim mồi vào nhà trước đã. Vì người ta đã phát hiện thấy khi chim C. Linchi có thể bay vào nhà mới này thì chim yến cũng thường muốn vào trong các ngôi nhà đó, nhất là khi số lượng chim này tăng lên, và thải ra nhiều chất bẩn của nó.

Khi xây mới 1 ngôi nhà mà có chim yến bụng trắng C. linchi vào sống trong đó chứng tỏ ngôi nhà này phù hợp với đặc điểm sống và hoạt động của chim yến tổ trắng. Với bắt đầu là một cặp chim C. linchi bay vào, chúng ta cố gắng giữ gìn để chim tăng số lượng lên khoảng 50-100 cặp. Sau khi yến tổ trắng và yến C. linchi cùng làm tổ trong ngôi nhà mới, ta giảm ánh sáng đi vào tòa nhà, để trong các phòng trở nên tối hơn.

Vì yến tổ trắng thích làm tổ trong các căn phòng tối, còn yến C. linchi do không sống trong nhà quá tối chúng sẽ bay ra nhường ngôi nhà đó cho chim yến tổ trắng. Chưa thấy tài liệu nào đề cập đến là ở Việt Nam có tồn tại loài yến bụng trắng C. linchi. Trong những năm 60 để phát triển nghề nuôi yến lấy tổ, Malaysia đã cho nhập giống chim này và đã thành công. Ở Thái Lan đã thành công trong việc dụ yến vào nhà không cần sự hỗ trợ của chim mồi

2. Phun quét các mùi đặc trưng quen thuộc:

Chim yến có khứu giác rất nhạy, và nó chỉ làm tổ trong các vùng mà chúng ngửi thấy có quần đàn yến ở gần đấy. Do vậy các nhà yến sẽ được phun dung dịch có mùi thơm hữu cơ để chúng ngửi thầy giống như mùi của cơ thể chim yến mà không phải là chất hóa học có thể làm hại chúng hoặc làm ô nhiễm tổ của chúng khi chúng xây dựng tổ. Nếu có phun quét mùi này cùng với tiếng chim gọi trong mùa giao phối thì sẽ khuyến khích chúng chấp nhận ngôi nhà đó như là ngôi nhà mới của mình để làm tổ sinh sản.

Chim yến không thích các ngôi nhà mới có mùi xi măng, nên để dụ chim vào nhà , xà gỗ là gỗ cũ được phun nước có mùi rửa tổ chim hoặc để làm gỗ không có mùi gỗ mới người ta quét thêm chất chuyên dùng nhập từ nước ngoài (dung dịch LNP-25, Malaysia), hoặc là lắp thêm một số thanh gỗ cũ từng được chim yến khác bám làm tổ. Sàn nhà có thể rải 1 ít phân chim, chú ý khi nhà bẩn đừng rửa. Tuy nhiên ở những nhà đã có đông chim ở thì phải thường xuyên dọn phân chim vì nếu không căn phòng sẽ quá nóng do sự tỏa nhiệt trong quá trình phân hủy chất thải và tăng nồng độ NH3, CO2...

3. Dụ chim bằng tiếng gọi bầy đàn:

Có 1 phương pháp khác thường đượcdùng để dụ chim yến vào nhà mới, đã được đề cấp trong nhiều tài kiệu, đó là sử dụng 1 băng cassette hoặc đĩa CD có tiếng gọi của chim yến hoặc chim linchi. Băng cassette có tiếng gọi bầy đàn này có thể mua ở các công ty chuyên bán thiết bị cho nhà yến. Khi nghe giọng chim yến gọi bạn tình nhiều lần từ băng phát ra, những con chim yến chẳng may bay qua gần đấy sẽ bay nhanh đến ngôi nhà có tiếng gọi của bạn.

Các tư liệu gần đây cho thấy: 50% sự thành công của nhà yến là nhờ sử dụng hệ thống âm thanh chim yến tốt ( hệ thống âm thanh này cao về cuối), cộng thêm với việc đặt loa giọng kim đúng chỗ, 50% là từ thiết kế nhà yến đúng và thích hợp. Tiếng loa gọi chim trong thành phố cũng gây nên tiếng ồn, và chính quyền ở Malaysia đã phải ra quy định giảm tiếng kêu gọi bầy đàn xuống. Mức quy định là không quá 40 decibels, đo cách 6m từ tường nhà nuôi chim. Nếu chỉ có ít nhà chim trong thành phố thì chưa phát sinh vấn đề.

4. Gắn một số tổ giả lên ván tổ hoặc tường để chim đu bám và kích thích chim làm tổ

Tổ giả kích thích này có thể là tổ nhựa có lót loại vải như khăn mặt bông hoặc chính là tổ cỏ của yến bụng trắng. Tổ giả có tác dụng giúp các con chim khó làm tổ và giúp chim trẻ tập xây tổ, chúng thường làm lên trên lớp vải bông một lớp mỏng nước bọt đông cứng và sau đó là đẻ ngay. Trong nhiều nhà mới ở miền Trung, chúng tôi phát hiện thấy ban đầu đều là các chim trẻ vào làm tổ trên các lớp vải bông; tiếp đến là tổ chim tự xây một cách hoàn chỉnh. Đa số tổ mới làm trong các nhà này đều theo kiểu như vậy.

5. Phun sương

Chim yến rất thích mưa phùn, “mùa xuân chim yến về” vì mùa xuân hay có mưa phùn. Chim nhìn thấy các giọt sương nước bay bay như những đám côn trùng. Vì vậy người ta lắp các vòi phun nước vừa làm mát ngôi nhà vừ kích thích chim. Thiết bị phun sương cần gắn với một máy bơm và có thển qua hệ thống lọc. Thiết bị phun sương có nhiều loại, nếu để hấp dẫn chim bay xung quanh gần ngôi nhà và bay vào nhà thì cần lắp trên mái nhà gần với lỗ ra vào của chim. Nếu chim bay cao quá muốn kéo chim bay xuống thấp và kích thích chim bay gần sát ngôi nhà yến thì cần đặt trong sân một vòi phun, cách mặt tiền nhà khoảng 4-6m phía trước lỗ ra vào, nhưng mức cao của nước phun không vượt quá cửa ra vào. Trong phòng chim cũng lắp thêm một số vòi phun sương khác để tăng độ ẩm và kích thích chim.

6. Liệu pháp thức ăn

Để kích thích chim về nhiều, xung quanh nhà yến nên trồng một số cây mà yến ưa thích, như cây keo dậu (táo nhơn – Leucaena glauca), sung, chuối...vì chim có khuynh hướng tìm côn trùng xung quanh các cây này. Có thể tạo ra các cây, trái thối rữa và một số biện pháp nhất định để côn trùng phát triển mà không gây hại đến môi trường.

7. Xây dựng môi trường nhà yến đạt chuẩn

Xây dựng môi trường nhà yến đạt chuẩn về nhiệt độ, ẩm độ, ánh sáng, về khoảng không gian cho đường chim bay, về lưu thông khí và áp suất không khí trong nhà yến...để khi chim bay vào nhà rồi thì cảm thấy thích hợp, thân quen, chim sẽ chấp nhận nhà đó như ngôi nhà mới của nó và sẽ làm tổ tại đây. Ngoài ra cần chú ý thêm xung quanh nhà yến cần giữ sạch sẽ, đậy kín các thùng rác, nhặt sạch các túi nilong. Cần có đèn thắp sáng bên ngoài. Không được làm bắn nước tung tóe trên sàn nhà. Có lịch làm vệ sinh phân yến để không ô nhiễm và gây nên mùi hôi quá trong nhà yến.